Các nghiên cứu cho biết rằng các ngôn ngữ Maya có hơn 6 triệu người nói. Đa số sống tại Guatemala, nơi mà tùy theo ước tính, 40%-60% dân số nói một ngôn ngữ Maya. Tại México, ước tính có 2.5 triệu người nói ngôn ngữ Maya năm 2010, còn ở Belize có chừng 30.000 người.[20]

Nhóm Tây

Ngữ chi Ch'ol từng có mặt rộng khắp khu vực Maya, nhưng ngày nay ngôn ngữ phổ biến nhất ngữ chi là tiếng Ch'ol, được nói bởi 130.000 người tại Chiapas.[23] Họ hàng gần nhất của tiếng Ch'ol, tiếng Maya Chontal,[ghi chú 8] được nói bởi 55.000 người[24] tại bang Tabasco. Một ngôn ngữ liên quan khác, mà giờ đang bị đe dọa, là tiếng Ch'orti', được nói bởi 30.000 người tại Guatemala.[25] Tiếng Ch'orti' cũng từng hiện diện tại cực tây Honduras và El Salvador, nhưng phương ngữ El Salvador đã tuyệt chủng và phương ngữ Honduras sắp biến mất. Tiếng Ch'olti', ngôn ngữ chị em của tiếng Ch'orti', cũng đã tuyệt chủng.[7] Ngữ chi Ch'ol được xem là nhóm "nguyên thủy" nhất về từ vựng và ngữ âm, và gần gũi với tiếng Maya thời Cổ Điển. Chúng có lẽ từng là ngôn ngữ uy tín, cùng tồn tại với những ngôn ngữ khác ở vài khu vực. Sự phỏng đoán này cung cấp lời giải thích hợp lý cho sự cách biệt về địa lý giữa tiếng Ch'orti' với tiếng Ch'ol và Chontal.[26]

Họ hàng gần nhất của ngữ chi Ch'ol là ngữ chi Tzeltal, gồm tiếng Tzotzil và tiếng Tzeltal, cả hai đều có mặt tại Chiapas và sở hữu lượng người nói ổn định và đang tăng (265.000 với tiếng Tzotzil và 215.000 với tiếng Tzeltal).[27] Tiếng Tzeltal có hàng chục nghìn người đơn ngữ.[28] Ngữ chi Ch'ol và ngữ chi Tzeltal tạo thành ngữ tộc Ch'ol.

Tiếng Q'anjob'al được nói bởi 77.700 người ở Huehuetenango (Guatemala),[29] cùng với một số nhỏ tại nơi khác. Khu vực nói tiếng Q'anjobal tại Guatemala, do chính sách diệt chủng trong cuộc nội chiến Guatemala và sự lân cận của nó với biên giới México, đã trở thành nơi xuất sứ của làn sóng người tị nạn. Do vậy, hiện nay có nhiều cộng đồng nói tiếng Q'anjob'al, Jakaltek, và Awakatek tại nhiều nơi thuộc México, Hoa Kỳ (như Quận Tuscarawas, Ohio[30] và Los Angeles, California[31]), và với những cuộc hồi hương thời hậu chiến, tại những phần khác của Guatemala.[32] Tiếng Jakaltek (cũng gọi là Popti'[33]) được nói bởi gần 100.000 người[34] tại Huehuetenango. Một thành viên khác của ngữ tộc Q'anjobal là tiếng Akatek, với hơn 50.000 người nói ở San Miguel Acatán và San Rafael La Independencia.[35]

Tiếng Chuj được nói bởi 40.000 người ở Huehuetenango, và bởi 9.500 người, chủ yếu là người tị nạn trước đây, dọc theo biên giới México, tại La Trinitaria, Chiapas, các làng Tziscau và Cuauhtémoc. Tiếng Tojolab'al tại đông Chiapas có 36.000 người nói.[36]

Nhóm Đông

Tiếng Q'eqchi' (đôi khi viết là Kekchi) là ngôn ngữ của 800.000 người tại nam Petén, Izabal và Alta Verapaz thuộc Guatemala, và của 9.000 người tại Belize. Tại El Salvador nó có 12.000 người nói do kết quả của di dân.[37] Tiếng Uspantek chỉ được bắt gặp tại municipio Uspantán của bộ El Quiché, và có 3.000 người nói.[38]

Trong ngữ tộc Quiche có tiếng K'iche' (Quiché), ngôn ngữ Maya với số người nói đông nhất, được nói bởi hơn 1 triệu người Maya K'iche' tại cao nguyên Guatemala, quanh các thành phố Chichicastenango và Quetzaltenango và tại dãy núi Cuchumatán, và thành phố Guatemala.[29] Tài liệu Maya nổi tiếng, Popol Vuh, được viết bằng thứ tiếng K'iche' xưa (tiếng K'iche' (Quiché) cổ điển). Văn hóa K'iche' đang ở đỉnh cao khi người Tây Ban Nha đến xâm lược. Q'umarkaj, gần thành phố Santa Cruz del Quiché ngày nay, từng là trung tâm kinh tế và tôn giáo người K'iche'.[39] Tiếng Achi được nói bởi khoảng 85.000 người tại Cubulco và Rabinal, hai trong số các municipio của Baja Verapaz. Trong vài phân loại (như của Campbell), tiếng Achi được tính là một dạng tiếng K'iche'. Tuy nhiên, do sự phân tách từ lâu giữa hai nhóm, người Maya Achi không xem mình là người K'iche'.[ghi chú 9] Tiếng Kaqchikel có 400.000 người nói trên một khu vực kéo dài từ thành phố Guatemala đến bờ bắc hồ Atitlán.[40] Tiếng Tz'utujil có chừng 90.000 người nói, sống lân cận hồ Atitlán.[41] Những thành viên khác của ngữ tộc Quiche là tiếng Sakapultek (15.000 người nói đa số tại bộ El Quiché),[42] và tiếng Sipakapa (8.000 người nói tại Sipacapa, San Marcos).[43]

Ngôn ngữ phổ biến nhất trong ngữ tộc Mam là tiếng Mam, với 478.000 người nói tại các bộ San Marcos và Huehuetenango. Tiếng Awakatek là ngôn ngữ của 20.000 cư dân ở trung Aguacatán, Huehuetenango. Tiếng Ixil (có lẽ thực ra gồm ba ngôn ngữ) được nói bởi 70.000 người tại vùng "tam giác Ixil" của bộ El Quiché.[44] Tiếng Tektitek (hay Teko) được nói bởi 6.000 người tại Tectitán, và 1.000 người nhập cư tại México. Theo Ethnologue, số người nói tiếng Tektitek đang tăng.[45]

Ngữ chi Poqom có liên quan chặt chẽ đến các ngôn ngữ Quiche "cốt lõi".[46] Tiếng Poqomchi' được nói bởi 90.000 người[47] tại Purulhá, Baja Verapaz, và các khu tự quản sau của Alta Verapaz: Santa Cruz Verapaz, San Cristóbal Verapaz, Tactic, Tamahú và Tucurú. Tiếng Poqomam có 49.000 người nói trong những khu vực nhỏ ở Guatemala.[48]

Nhóm Yucatec

Tiếng Maya Yucatec (còn được gọi đơn giản là "Maya") là thứ tiếng Maya phổ biến nhất tại México. Nó hiện được nói bởi 800.000 người, đa số sinh sống trên bán đảo Yucatán.[29][49] Nó vẫn thường gặp tại bang Yucatán và các vùng lẫn cận thuộc Quintana Roo và Campeche.[50]

Ba ngôn ngữ còn lại của ngữ tộc Yucatec là tiếng Mopan (10.000 người nói, chủ yếu tại Belize); tiếng Itza' (một ngôn ngữ tuyệt cũng hoặc sắp tuyệt chủng tại bồn địa Petén, Guatemala);[51] và tiếng Lacandón (hay Lakantum, cũng bị đe dọa với chừng 1.000 người nói tại vài làng ở Selva Lacandona, Chiapas).[52]

Nhóm Huastec

Tiếng Wastek (hay Huastec, Huaxtec) được nói tại các bang Veracruz và San Luis Potosí của México bởi chừng 110.000 người.[53] Đây là ngôn ngữ khác biệt nhất trong các ngôn ngữ Maya hiện đại. Tiếng Chicomuceltec là một ngôn ngữ liên quan đến tiếng Wastek, và từng có mặt tại Chiapas, nhưng đã tuyệt chủng từ trước năm 1982.[54]